Zločinci svrstani među žrtve

Tender za izbor izvođača za izradu spomenika žrtvama 1944/45 u Novom Sadu aktuelizovao stare rasprave

4. oktobra 2020. 13.55 Izmenjeno: 13.56

Ove nedelje ističe tender i izabrani izvođač treba da otpočne izradu spornog spomenika „nevinim žrtvama 1944/45“, koji već nekoliko godina uzburkava novosadsku javnost.

 

Spomenik žrtvama Novosadske racije 

Foto: BETAPHOTO/ DRAGAN GOJIC

Srpska radikalna stranka zahteva od naprednjačke vlasti u gradu da, kako navode, odustane od sramne ideje da se u Novom Sadu podigne spomenik, navodno, nevinim žrtvama, koje su pogubljene posle oslobođenja Novog Sada 1944. i 1945. godine.

„Ovom odlukom se na krajnje perfidan način vrši revizija istorijskih činjenica i od osvedočenih i osuđenih krvnika i dželata, u vreme okupacije Novog Sada za vreme Drugog svetskog rata, prave žrtve“, smatra predsednik Odborničke grupe radikala u Skupštini Grada Novog Sada Đurađ Jakšić.

Radikali ističu da je skandalozna odluka da se pod nevine žrtve podvuku saradnici okupatora i pripadnici nacističke okupatorske vojske, predstavlja ruganje sa antifašističkom i slobodarskom tradicijom Novog Sada i izrugivanje sa hiljadama Srba Jevreja i Roma, koji su na najmonstruozniji način likvidirani u zloglasnoj novosadskoj Raciji, januara 1942. godine.

Jakšić kaže da je ovo poslednji momenat da se spreči nesvakidašnji skandal, jer je Grad izdvojio preko 1,5 miliona dinara za izradu ovog spomenika.

Nema sumnje da su tadašnje vlasti nakon oslobođenja Novog Sada, kao i u drugim krajevima zemlje, organizovale suđenja ili pogubljenja ratnim zločincima i saradnicima okupatora, kao i da je među njima bilo i nevinih žrtava, u prvom redu onih kojima je suđeno po ideološkom osnovu i koji su bili pripadnici krupnog kapitala.

„Međutim, saradnike okupatora, niže i više oficire nacističke mađarske vojske, one koji su vršili likvidacije za vreme okupacije svrstavati u nevine žrtve je prekrajanje istorije i skandal kakav Novi Sad ne pamti“, istakao je Jakšić.

Navodi se da je na spisku „nevinih“ žrtava i ime Janoša Tota, koji je sa još trojicom mađarskih honveda brutalno likvidirao petoricu braće Jovandića, pred očima njihove majke Jelene.

„Stradanje braće Jovandić i patnja njihove majke je jedan od simbola stradanja u novosadskoj Raciji. Novi Sad ne sme da dozvoli reviziju nepobitnih istorijskih činjenica, čiji je krajnji cilj da se od dželata napravi žrtva. Srpska radikalna stranka zahteva od naprednjačke vlasti u gradu da momentalno obustavi postupak izgradnje ovog spomenika, jer je to jedini način da sprečimo prekrajanje istorije i sačuvamo obraz, slobodarskoj i antifašističkoj tradiciji Novog Sada“, zaključio je Jakšić.

Podizanje spomenika, kako je nazvano, „nevinim žrtvama 1944/45“ već godinama izaziva burne reakcije novosadske javnosti.

Pre dve godine Skupština grada je uz protivljenje opozicije izglasala da se podigne sporni spomenik na inicijativu gradske organizacije Saveza vojvođanskih Mađara, a uz podršku SNS i Pokreta obnove kraljevine Srbije.

Na spomeniku od belog mermera, u obliku praptice na postamentu, na srpskom, mađarskom i nemačkom jeziku biće napisano: „U spomen svim nevinim žrtvama“.

Nesporno je da je posle oslobođenja Novog Sada bilo masovnih streljanja najčešće pod oznakom „ratnih zločinaca i saradnika okupatora“, ali i ljudi koji su se našli na meti zbog svog etničkog porekla – Mađari i Nemci, te oni koji su dobili etiketu „protivnika narodne vlasti“.

Na spisku žrtava našlo se oko 1.300 imena. Prema ranijim rečima predsednika komisije za podizanje spomenika Đule Kiša (SVM) spisak je sastavni deo odluke o podizanju spomenika.

– Zajednički odbor Mađarske akademije nauka i Srpske akademije nauka i umetnosti odredio je imena nevinih žrtava koje je 1944. i 1945. godine nastupajuća, oslobodilačka partizanska vojska ubila, streljala. To su zvanični podaci, kazao je tom prilikom Kiš.

Međutim, odbornici opozicije u prošlom sazivu skupštine među 1.300 žrtava, pronašli su više osoba koje su osuđene za zločine u Drugom svetskom ratu u Novom Sadu, kao pripadnici fašističkih snaga ili kao kvislinzi.

Demokrate su prve ukazale na Janoša Tota.

– Dovoljno je da se jedna takva osoba nađe među onim kojima se podiže spomenik, pa da to spomenik obesmisli, d? mu drugo značenje i izbriše razliku između zločinaca i žrtava, između fašista i antifašista, istine i revizije istorija… To ne smemo dozvoliti, upozorio je predsednik Pokrajinskog odbora DS za Vojvodinu Nebojša Novaković još u januaru ove godine uz zahtev da se povuče odluka o podizanju spomenika ili revidira spisak žrtava.

Zamenik gradonačelnika Novog Sada Milan Đurić izjavio je za Danas da je Ministarstvo za rad, boračka i socijalna pitanja dalo saglasnost za podizanje spomenika i da sve teče prema planu.

– Nema nikakvih problema, procenjena je vrednost izrade spomenika, sprovodi se tender i čekamo da se provede celokupan posao, rekao je Đurić za naš list. On nije znao da odgovori na pitanje Danasa da li je spisak žrtava pretrpeo reviziju posle više ukazivanja da su se na njemu našla imena i ljudi koji su pogubljeni zbog učešća u zločinima ili zbog saradnje sa fašističkim okupacionim vlastima.

Rezultat

Tokom ove ili naredne nedelje biće obelodanjeno ko se prijavio za izradu spornog spomenika za koji je u budžetu grada obezbeđeno nešto više od milion i po dinara. Ukoliko sve bude teklo po planu, kako tvrdi zamenik gradonačelnika, spomenik bi mogao uskoro da bude postavljen na prostoru između novosadskih naselja Liman IV i Telep.

https://www.danas.rs/drustvo/zlocinci-svrstani-medju-zrtve/

I zločinci među žrtvama

Danas, 14. oktobar 2020. 5.